معمای «بهره‌وری» در اقتصاد کرمان

اقتصاد کرمان: اقتصاد استان کرمان، وجه تشابه و اشتراک پررنگی با اقتصاد ایران دارد آنجا که اقتصاد کشور،متکی به منابع نفتی و اقتصاد استان کرمان متکی به منابع خدادادی در بخش معدن است.هر دو در این سال ها یک راه را رفته اند؛ استخراج و فروش منابع و ماده خام برای کسب درآمد.نتایجی که حاصل شده اما تناسبی با سرمایه ای ندارد که چوب حراج به آن زده ایم. در همه این سال ها «بهره‌وری» موضوعی خارج از دستور بوده که مجال طرح نیافته است.اگر هم در برنامه ششم 2/7 واحد از رشد اقتصادی 8/5 درصدی استان کرمان از ناحیه بهره وری،هدف‌گذاری شد، در عمل و متاثر از مجموعه شرایطی که در زمان اجرای این برنامه گریبانگیر اقتصاد ایران شد، به نتیجه مطلوب و ملموسی دست پیدا نکرد.در این شرایط، جشنواره سالانه بهره‌وری که اتاق کرمان برای احیا و تثبیت این مفهوم و رویکرد در برنامه ریزی‌های توسعه‌ای استان، بانی آن شده است به دومین دوره برگزاری خود رسید.در این جشنواره چه گذشت و آیا امیدی به گشایش قفل‌های سنگین و باز شدن زنجیر از پای اقتصاد و توسعه کرمان با شاه‌کلید بهره‌وری وجود دارد؟
ضعف بهره‌وری در سایه کیفیت پایین سیاست‌گذاری‌ها
اقتصاددان برجسته کشور که به صورت مجازی در دومین جشنواره بهره‌وری و رقابت‌پذیری استان کرمان حضور داشت، گفت: محیطی که فعالیت ها در آن انجام می شود در مصرف انرژی و در نتیجه میزان بهره وری تاثیرگذار است به گونه ای که رفتار یک ایرانی در رابطه با مصرف انرژی در داخل و خارج کشور متفاوت است. مسعود نیلی، افزود: مطالعات متخصصان نشان می دهد در کشور با کمبود آب روبرو هستیم و باید آب کمتری مصرف کنیم اما می بینیم که خلاف این مسئله انجام می شود.
مسعود نیلی، با اشاره به اینکه بهره وری کل عوامل تولید به علامت هایی که به تولیدکننده داده می شود، بستگی دارد، افزود: برخی علامت ها در سیاستگذاری ها، اقتصاد را به سمت بهره وری کم سوق می دهد و آنچه می دهیم با آنچه می خواهیم با یکدیگر در تضاد هستند. وی ادامه داد: بین اهداف اقتصاد کلان و رفتارهای اقتصاد خرد هماهنگی وجود ندارد و برای رشد اقتصادی به ناچار مجبور به سرمایه گذاری زیاد هستیم که این موضوع چندان ممکن نیست.
این اقتصاددان، بیان کرد: در کشور با مازاد نیروی کار و هزینه و فرصت انرژی زیاد، اگر تولید کننده سرمایه و انرژی بیشتری مصرف کند اما کارگر کمتری به کار گیرد از نظر ملی غیر بهره ور محسوب می شود. نیلی، اظهار کرد: در کشور ما 24 میلیون نفر شاغل هستند و هر فرد شاغل هزینه های 3.6 نفر دیگر را تامین می کند در حالی که این آمار باید نسبت به متوسط جهانی 36 میلیون نفر و هر فرد شاغل هزینه های 2.2 نفر را تامین کند.
وی افزود: بهره وری یک مفهوم اقتصادی خرد است و نتیجه آن در اقتصاد کلان دیده می شود و هر چه نهاده های تولید به دلیل پایین نگه داشتن قیمت، با کیفیت کمتری تولید شود، فاجعه در بهره وری روی می دهد. وی تصریح کرد: بهره وری کم یک بیماری فراگیر است که به همه واحدهای تولیدی سرایت کرده که ناشی از اراده ضعیف آن مجموعه نیست بلکه علامت های سیاستگذاری اینگونه به واحدها منتقل شده است. کلید ضعف و فاجعه بهره وری به کیفیت سیاستگذاری ها مربوط است و اگر بخواهیم اصلاح اقتصاد را در نظر بگیریم نقطه شروع آن بهره وری است
نمودهای اقتصاد غیربهره‌ور در کرمان
رییس اتاق بازرگانی استان کرمان گفت: استان کرمان در امکانات خدادادی، نیروی انسانی و موقعیت های مدیریت در سطح کلان کشور، تعدد دانشگاه ها و ... جایگاه خوبی دارد اما چهره خشن فقر در کرمان را از کنار سطل های زباله، کودکان کار، میزان درآمد سرانه شهری و روستائی استان می توان فهمید که درآمد روستائیان کرمان رتبه 30 کشور و درآمد شهری رتبه 31 کشور است.
سیدمهدی طبیب زاده در جشنواره بهره وری و رقابت پذیری استان کرمان با اشاره به اینکه اقتصاد استان بهره ور نیست،اظهار کرد: حوزه های مختلفِ صنعت، آموزش، معدن، دانشگاه و ... بهره ور نیستند؛ 140 هزار نفر دانشجو در استان کرمان داریم اما همه فعالان اقتصادی در پیدا کردن نیروی تحصیلکرده فنی، متخصص و ماهر با مشکل مواجه هستند و آموزش عالی ما نیز بهره ور نیست.
وی افزود: جی دی پی استان کرمان به قیمت جاری 103 هزار میلیارد تومان است اما ورودی این اقتصاد 40 میلیون تن ماده معدنی، 6 و نیم میلیارد مترمکعب آب، نیروی انسانی، خاک و ... است که اگر به قیمت تمام شده در کشور حساب کنیم، تفاوت خیلی زیادی با خروجی اقتصاد دارد.
طبیب زاده با اشاره به اینکه همه به ظرفیت های گردشگری اذعان داریم اما ضریب اشغال هتل ها کم است و گردشگری نیز بهره ور نیست، تصریح کرد: کرمان در مصرف آب در کشور دومین استان بعد از خوزستان است در حالی که ما استان کویری هستیم و در واقع آب نداشته را مصرف می کنیم.
وی با اشاره به اینکه به این علل وارد موضوع بهره وری شده ایم، گفت: باید بهره وری به یک نهضت در کرمان تبدیل شود. ما در قبال نسل آینده مسئول هستیم چراکه معدن را تمام کردیم و منابع آب با بیلان منفی سالانه رو به اتمام است و اگر بهره وری را به نهضت جدی در کرمان تبدیل نکنیم، باید پاسخ بدهیم که در این موقعیت کاری نکرده ایم.
طبیب زاده تصریح کرد: بهره وری می تواند در اقتصاد استان تاثیر زیادی داشته باشد و به این موضوع وارد شده ایم و تبعات را می پذیریم تا این مسئله جا بیفتد.
وی بیان کرد: باید همه ابعاد سیاسی، مدیریت، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... با حرکت بهر وری همراهی کنند
مدل پیشنهادی برای ارتقای بهره وری
در ادامه نماینده تشکل های اتاق کرمان، مدل پیشنهادی ارتقاء بهره وری بنگاه های اقتصادی با ساختار پیشنهادی اتاق کرمان را تشریح کرد و گفت: ماموریت این مدل و ساختار آن این است که هماهنگ سازی تمامی امکانات در بخش های حاکمیتی و تشکل های بخش خصوصی صورت بگیرد. سیدحسین مهاجرانی، چشم انداز این ساختار را معرفی کرمان به عنوان الگوی تحقق افزایش بهره وری عنوان کرد و افزود: ستاد از تشکل های بخش خصوصی استان تشکیل می شود و همه سازمان های حاکمیتی مرتبط نیز در کنار ستاد بهره وری خواهند بود.
اثرگذاری تکنولوژی‌های نو بر بهره وری
رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران، با طرح این پرسش که چگونه باید در بنگاه اقتصادی از عوامل تولید استفاده کرد و هم مزیت رقابتی را افزایش و هم قیمت تمام شده را کاهش داد؟، گفت: در بعد اقتصاد خرد مدیریت منابع و افزایش بهره وری موجب موفقیت می شود. بهرام شکوری افزود: در بعد کلان نیز دولت و حاکمیت با سیاستگذاری های خود سبب افزایش یا کاهش بهره وری می شوند و اگر قیمت عوامل تولید را کاهش می دهند، استفاده درستی از آن ها انجام نمی شود.
وی با تاکید بر اینکه رعایت اخلاق در اقتصاد نیز موجب استفاده درست از عوامل تولید و افزایش بهره وری می شود، گفت: با استفاده از تکنولوژی های نوین و ضایعات و باطله ها می توان با کمترین عامل تولید بیشترین محصول را تولید و بهره وری لازم را ایجاد کرد. شکوری، با بیان اینکه یکی از علت های اصلی مدیریت ناکارآمد در بنگاه اقتصادی، دولت و حاکمیت هستند، اظهار کرد: برای برقراری رابطه های بانکی با هدف دسترسی به تکنولوژی ها و فرآیندها باید روابط بین المللی را ارتقا داد.
بنا به گزارش روابط عمومی اتاق کرمان، در این جشنواره پنل انتقال تجربه، پنل مدیران و پنل پرسش و پاسخ با حضور روسای سازمان جهاد کشاورزی شمال و جنوب استان، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت، مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی، رئیس کمیسیون معدن اتاق ایران، مدیرعامل شرکت مس شهید باهنر و فرهاد آگاه فعال پسته برگزار شد.
در پایان این جشنواره از بخش های پیشرو در اجرای پروژه پنجره واحد الکترونیکی به عنوان یک پروژه مهم ارتقای بهره وری در حوزه فرآیند سرمایه گذاری استان، تجلیل شد.