شتاب تولید در خودروسازان خصوصی کرمان

در شرایطی که آمارها از رشد ۷۲ درصدی بخش خصوصی خودروسازی کشور در ۶ ماه ابتدایی سال حکایت دارد، به نظر می‌رسد تسریع واردات خودرو از سرعت رشد خصوصی‌ها بکاهد.
آمارنامه تولید خودرو که هر ماه توسط وزارت صمت منتشر می‌شود بازگو‌کننده افزایش 72 درصدی تیراژ خودروسازان بخش خصوصی است.به این ترتیب همراه با تولید 139‌هزار دستگاه خودرو در 6 ماه سال‌جاری، سهم این بخش از خودروسازان به 22‌درصد رسیده است حال آنکه در سال 98 این سهم تنها 5‌درصد بود.آمار رشد 72 درصدی خودروسازان بخش خصوصی اگر چه خوشایند خودروسازی کشور است و نشان‌دهنده آن است که بالاخره پس از سال‌ها انحصار دو تولیدکننده خودرو، فضایی برای فعالیت این بخش از خودروسازی فراهم شده اما رشد تیراژ این بخش در هسته خود، از شکل‌گیری انحصاری دیگر در صنعت خودرو خبر می‌دهد.به طور کلی بخش خصوصی کشور در دو دهه گذشته با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده اما آنچه منجر به رشد این بخش از خودروسازی کشور شد، حضور چینی در بخش خصوصی بود. پیش از این شرکت‌های خصوصی خودرو به دلیل انحصار دولتی دو خودروساز بزرگ کشور، چندان امکان عرض اندام در این صنعت را نداشتند و تعداد خصوصی‌های فعال دو یا سه شرکت بیشتر نبود.
اما همراه با تحریم‌های اولیه و با نفوذ چینی‌ها در خودروسازی بخش خصوصی، این شرکت‌ها جایگاه خود را در خودروسازی کشور تثبیت کردند و به جز سال‌های 97 تا 1400 که با اوج‌گیری تحریم‌های ثانویه همراه بود، خصوصی‌ها سهم قابل‌توجهی از بازار را کسب کردند.در شرایط کنونی هم سهم این گروه از خودروسازان به رکورد 22‌درصد رسیده است.خودروسازان بخش خصوصی در 6 ماه ابتدایی سال تعداد 139‌هزار دستگاه تولید کردند حال آنکه در سال 1401 طبق آمارهای وزارت صمت، تیراژ خصوصی‌ها 81‌هزار دستگاه در بازه زمانی مذکور بوده است. بنابراین پیش‌بینی می‌شود که در صورت تداوم شرایط کنونی تا پایان سال شاهد رشد بیشتر خودروهای متعلق به بخش خصوصی کشور باشیم. اما سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا زمینه رشد بیشتر خصوصی‌ها فراهم است ؟ آیا این شرکت‌ها در صورت تداوم رشد تیراژ خطری برای بخش نیمه‌دولتی (ایران خودرو و سایپا) خودروسازی محسوب می‌شوند؟
آمارهای تولید بخش خصوصی در نیمه نخست سال بیانگر آن است که سه شرکت خصوصی بیشترین سهم بازار خودرو را دارند و در غیاب واردات، محصولات خود را به‌طور انحصاری وارد بازار می‌کنند. به این معنا که اگر متقاضی، خودروی صفری بخواهد که از امکانات بیشتری نسبت به خودروهای داخلی (ایران خودرو و سایپا) برخوردار باشد و خودروی دست دوم خارجی که هم اکنون در بازار قیمت‌های میلیونی دارند، نیز نخواهد بالاجبار باید به سراغ خودروسازان مونتاژی برود؛ به این معنا که در حال حاضر خودروی خارجی که در ایران توسط خودروسازان مونتاژی تولید می‌شود، تنها خودروی صفری است که جدا از محصولات دو شرکت بزرگ خودروساز در دسترس مشتریان است. این فضا و اجبار برای خرید محصولات مونتاژی در شرایطی در کشور فراهم شده که حدود 14 ماه از ابلاغ آیین‌نامه واردات خودرو می‌گذرد اما دولت تمایلی به تسریع واردات ندارد. بنابراین می‌توان گفت که در حال حاضر دولت در کنار انحصاری که برای دو شرکت خودروساز بزرگ کشور ایجاد کرده برای بخش مونتاژی یا خصوصی نیز بازاری دیگر فراهم کرده است. بنابراین می‌توان گفت که رشد 72 درصدی خصوصی‌ها در بازاری انحصاری و در غیاب واردات خودرو صورت گرفته و دخالت دولت برای شکل‌گیری انحصاری دیگر در این بازار عیان است.
انحصار در مونتاژی ها؟
آنچه مشخص است در چهار سال گذشته همراه با توقف واردات خودرو، حاشیه امنی برای فروش محصولات بخش خصوصی ایجاد شده است.شاید همین حاشیه امن منجر به قیمت‌گذاری میلیاردی محصولات بخش خصوصی شد.در اوج‌گیری تحریم‌های بین‌المللی و همچنین ممنوعیت ورود خودروهای خارجی، مونتاژی‌ها به سرعت بازار محصولات وارداتی را تصاحب کردند.هر چند مقامات صنعتی دولت گذشته و فعلی نسبت به قیمت‌گذاری محصولات مونتاژی معترض شدند اما به دلیل توقف وارداتی که خود مسبب آن بودند، اعتراض‌شان راه به جایی نبرد. بنابراین محصولات خودروسازان بخش خصوصی که در تصاحب تولیدکنندگان چینی است، نه تنها سهم بازار مونتاژی‌ها را حفظ کردند بلکه بازار وارداتی‌ها را نیز در اختیار گرفتند. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان هم‌ردیف‌شدن قیمت محصولات چینی با برندهای لوکس شناخته‌‌‌شده در دنیا و همچنین تولید بدون انتقال تکنولوژی توسط چینی‌‌‌ها در ایران دو عارضه‌‌‌ای است که در پی ممنوعیت واردات خودرو به کشور شکل گرفته است.
حالا نیز چینی‌‌‌ها که با دامپینگ فعالیت خود در ایران را آغاز کردند، با استفاده از خلأ واردات و البته سیاست‌‌‌های اشتباه داخلی، به عرضه‌‌‌کننده محصولاتی با قیمت‌های هنگفت تبدیل شدند.اما اقدام دولت سیزدهم مبنی بر آزادسازی واردات خودروهای نو و کارکرده چند وقتی است که بازار خودروسازان مونتاژی را تحت‌تاثیر خود قرار داده است.هر چند هنوز قیمت وارداتی‌ها به‌طور قطعی مشخص نشده و از آیین‌نامه واردات کارکرده‌ها نیز که قرار بود بعد از تصویب در مجلس یکماهه ابلاغ شود نیز خبری نیست با این حال اخبار پیرامون وارداتی‌ها و تبلیغات دولت در جهت تنظیم‌گری بازار با وارداتی‌ها، بسیاری از مشتریان را چشم انتظار محصولات خارجی گذاشته است.
بسیاری از متقاضیان چند وقتی است که با توجه به وعده‌های دولت مبنی بر تسریع واردات خودرو و همچنین ابلاغ آیین‌نامه دست دوم‌ها و به دنبال آن ایجاد رقابت در بازار، از خرید محصولات مونتاژی امتناع می‌کنند این در شرایطی است که بدعهدی دولت نشان داده که ممکن است واردات طبق وعده‌ها پیش نرود. با این حال به نظر می‌رسد که دولت حاشیه امنی برای خصوصی‌ها ایجاد کرده و قرار نیست که وارداتی‌ها خطری برای مونتاژی‌ها داشته باشد.
خصوصی‌ها در اوج
اما همان‌طور که عنوان شد در 6 ماهه گذشته همراه با رشد سهم خصوصی‌ها در بازار، تولید این بخش از خودروسازی کشور به 139‌هزار دستگاه رسیده است که نسبت به بازه مشابه سال گذشته که 81‌هزار دستگاه تولید شده بود، این بخش رشد 72 درصدی تولید را رقم زد. در این بین شرکت مدیران خودرو با رشد 56 درصدی و تولید 63‌هزار و 430 دستگاه در 6 ماه ابتدایی سال رکورددار تولید خصوصی‌ها در کشور است.این شرکت در بازه مشابه تعداد 40‌هزار و 623 دستگاه تولید کرده بود. ‌‌از میان محصولات تولیدی این شرکت، خودرویMVMX22 بیشترین رشد تولید را در 6 ماه سال‌جاری داشته حال آنکه FX OMODA نیز با تولید 8‌هزار و 202 دستگاهی در جمع تولیدات این شرکت قرار گرفته است.
تیگو 7 نیز در سال‌جاری 10‌هزار و 396 دستگاه تولید داشته که بیشترین تولید بعد از‌ام‌وی‌ام ایکس 22 است. اما دومین شرکت بزرگ خودروسازی بخش خصوصی کرمان خودرو است که در 6 ماه امسال 30‌هزار و 318 دستگاه خودرو تولید کرده حال آنکه در بازه زمانی مشابه این شرکت 13هزار و 336 خودرو تولید کرده بود.این شرکت حائز بیشترین رشد تولید در میان خصوصی هاست به‌طوری که 127‌درصد رشد را در سال‌جاری رقم زده است. SEDAN - JAC J4 بیشترین سهم را در رشد تولیدات این شرکت داشته است. بعد از آن نیز خودروی JAC S5 قرار دارد.
همچنین سومین شرکتی که بیشترین تولید را به خود اختصاص داده گروه بهمن با رشد 68‌درصدی است. این گروه در 6 ماه سال‌جاری 25‌هزار و 48 دستگاه خودرو تولید کرده حال آنکه در مدت مشابه سال گذشته این تعداد 14‌هزار و 920 دستگاه بوده است. دیگنیتی، فیدیلیتی و ریسپکت سه خودروی تولیدی بهمن موتور است که فیدیلیتی بیشترین سهم را در تولیدات این شرکت دارد کما اینکه خودروی ریسپکت نیز رشد قابل‌توجهی در تولیدات بهمن دارد. خودروسازی فردا نیز با تولید سه‌هزار و 300 دستگاه و پس از آن آریان پارس موتور نیز با تولید 5‌هزار و 470 دستگاه در رده‌های بعدی شرکت‌های بخش خصوصی خودروسازی کشور قرار دارند.