شکاف قیمتی در محصولات دامی و کشاورزی

مرکز آمار در تازه‌ترین یادداشت تحلیلی خود، شکاف بین قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده در برخی از محصولات کشاورزی و دامی را بررسی کرده است. در این گزارش، اختلاف قیمت 12 محصول در زمان تولید و در بازار محاسبه شده است.
نتایج این محاسبات حاکی از آن است که در بهار 1402، شکاف قیمتی برای 9 محصول نسبت به زمستان 1401 افزایش یافته است. این شاخص برای 3 محصول با کاهش روبرو بوده است.
یافته‌های این پژوهش آماری نشان می‌دهد که در اغلب این محصولات قیمت مصرف‌کننده بیش از دو برابر قیمت تولیدکننده است. عمده این اقلام از کالاهای اساسی هستند و وجود چنین اختلاف قیمتی بیانگر ناکارآمدی شبکه تامین محصولات کشاورزی است.
شکاف قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده در کالاهای اساسی
مرکز آمار در تازه‌ترین گزارش تحلیلی خود، شکاف میان قیمت تولید و مصرف دوازده کالاهای کشاورزی و دامی را بررسی کرده است. این کالاها شامل «برنج»،‌ «سیب‌زمینی»، «پیاز»، «گوجه فرنگی»، «بادمجان»، «هویج فرنگی»، «موز»، «هندوانه»، «خیار»، «شیر گاو»، «گوشت گاو» و «گوشت گوسفند» می‌شود.
قیمت تولیدکننده (به اصطلاح: سرخرمن) و قیمت مصرف‌کننده این اقلام از بهار سال 90 تا بهار سال 1402 مورسی بررسی قرار گرفته است. نتایج این ارزیابی نشان می‌دهد که شکاف بین این دو قیمت در بهار امسال نسبت به زمستان سال گذشته برای 9 محصول با افزایش و برای 3 محصول با کاهش مواجه شده است.
برای مثال، قیمت تولید هر کیلوگرم سیب‌زمینی در بهار امسال 8 هزار و 474 تومان بوده در حالی که قیمت مصرف آن در همین زمان به 18 هزار و 591 تومان رسیده است. در واقع قیمت مصرف سیب‌زمینی در بهار امسال به بالاترین سطح خود از سال 90 به بعد رسیده است.
به بیان دیگر، شکاف قیمت تولید و مصرف این کالا در بهار امسال برابر با 92 درصد بوده است. شکاف قیمت از تقسیم «تفاوت متوسط قیمت تولید و مصرف» بر «میانگین قیمت تولید» به دست می‌آید. به عبارت دیگر، در بهار امسال اختلاف قیمت تولید و مصرف سیب‌زمینی برابر با 92 درصد میانگین قیمت تولید این محصول بوده است.
همچنین، ضریب همبستگی بین قیمت تولید و مصرف این محصول 98 درصد است. این ضریب هر چه قدر به 100 نزدیک‌تر باشد نشانگر توانایی بیش‌تر قیمت تولیدکننده در پیش‌بینی قیمت مصرف‌کننده است. بنابراین می‌توان گفت هر زمان قیمت تولید سیب‌زمینی افزایش می‌یابد قیمت مصرف آن نیز تقریبا به همان اندازه بالا می‌رود.
قیمت مصرف گوشت گوساله، 2.6 برابر قیمت تولید آن
بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که قیمت تولید هر کیلو گوشت گاو در بهار 1402 برابر با 128 هزار و 640 تومان بوده در حالی که قیمت مصرف این محصول 342 هزار و 682 تومان برآورد شده است. بنابراین قیمت مصرف گوشت گوساله تقریبا 2.6 برابر قیمت تولید آن است. ضریب همبستگی این کالا 99 درصد است که نشان می‌دهد قیمت تولید گوشت گاو پیش‌بینی‌کننده قیمت مصرف آن است.
راهکاری برای کاهش اختلاف قیمت‌ها در تولید و مصرف محصولات
در اغلب این محصولات، اختلاف دو برابری بین قیمت تولید و مصرف وجود دارد. این مسئله می‌تواند نشان‌دهنده ناکارامدی شبکه تامین محصولات کشاورزی و دامی باشد. این شبکه، متشکل از وجوه متفاوتی در سطح تولید،‌ عرضه، فراهم‌آورنده منابع مالی، کارخانجات و مواردی از این قبیل است.
به گزارش اکوایران،دولت برای بهبود این مسئله چند راهکار پیش‌روی خود دارد. برای مثال می‌تواند هزینه‌های تولید را کاهش دهد. یکی از مجراهای تحقق این هدف، کاهش هزینه نهاده‌های تولیدی و هزینه‌های سربار است. از دیگر کانال‌های اثرگذاری بر این بخش، تخصیص یارانه به نهاده‌های تولید و ارائه انرژی ارزان است.